Motorun dönme hareketini isteğimize göre ayrıca istediğimiz dozda aktarma organlarına ileten sistemdir
Sistem basit olarak baskı,balata ve ayırma rulmanından oluşur
detaylı bakacak olursak ;
volan yüzeyi , debriyaj balatası , baskı , ayırma rulmanı , ayırma çatalı yada hidrolik sitemlerde ayırma düzeneği bulunur
dahada derine inersek; hidrolik sistemi fren hidrolik kabına bağlayan kauçuk hortum , telli sitemlerde debriyaj kablosu ve debriyaj pedalı işin içindedir
Debriyaj pedalı basılmamış konumdayken baskının üzerindeki yaylar ile volan ve baskı üzerindeki sürtme yüzeyleri arasında sıkışmış konumdadır
debriyaj sorunsuz ise motor ve aktarma sistemi bireşmiş durumdadır birinden gelen dönme hareketi diğerine aktarılır
Debriyaj pedalı basılırken baskı üzerindeki yayları ittirir bu ise balatanın volan ve baskı yüzeyi arasında boşta dönmesine olanak verir
Debriyaj balatasının baskı üzerinde sürtünen yüzeyi
- clutch-fig4.jpg (10.25 KiB) 1840 kere görüntülendi
debriyaj balatası sert bir balatadır sürekli kullanımda olduğu için malzemesi daha dirençlidir
Balatanın üzerindeki yaylar kilitli durumda gaz verip çekmeler ve ilk temas durumundaki şoku bir nebze olsun bertaraf eder
olay şöyle olur
debriyaj pedalı bırakılırken baskı üzerindeki yaylar marifetiyle balata volan ve baskı arasında sıkışır ilk temas gerçekleşir tam sıkışma gerçekleşirken balata üzerindeki yaylarda sıkışır ve hareket başlar bu yaylar sürekli yüktedir gaz verip bırakma durumunda serbest kalır veya tekrar yüke girer
Balatanın ömrünün bittği şöyle anlaşılır ;
torku yüksek olan bir viteste (mesela 1 vites) ani gaz verme durumunda devir birden yükselir ancak araç devire oranla hızlanmaz
yada gaz pedalına birden basılıp çekilir, motorun bu sarsılmasına debriyaj ayak uyduramaz ve yine devire oranla gitmeyen bir araç tablosu ortaya çıkar
Kullanım alanlarına göre çeşitli debriyajlarda bulunur
bunlardan en bilineni yarış debriyajlarıdır ;
- clutch_16vrigid.jpg (6.41 KiB) 1835 kere görüntülendi
Sistemde baskı volana montedir
balata ise şanzıman üzerinden gelen mile bağlanır
Bitik bir sistemle gitmek balatanın volan yüzeyini zedeleme ihtimali olduğundan sakıncalıdır
Baskı üzerindeki yayların çalışma mantığı gereği balata uç kısımlarından daha fazla aşınır hatta bu aşınma volan ve baskı yüzeyinde konikleşme olarak görülür
Debriyaj set halinde değiştirilebileceği gibi balata olarakta değişebilir ancak tavsiye edilmez balata üzerine yeni balata çakımıda yapılmaktadır (sürtünen yüzey değişimi, balata sistemi aynen kalıyor)
Uzunca bir süre kullanılan sistemde volan yüzeyi ve baskı torna ile düzeltilebir ancak set halinde değişimlerde zaten baskı setin içinden çıkar
-----
ıslak tip çok diskli sistemler genelde motosikletlerde kullanılır